مروری مختصر بر نقش مذهب در معماری
معماری فرایندی است که بستگی مستقیم به اعتقادات مردم و در کل به مذهب و دین آنها دارد از آنجایی که ما در هر منطقه و کشوری معماری خاص خودش را مشاهده می کنیم می توان پی برد که دین و مذهب اصلی ترین نقش را در معماری ایفا می کند و دیگر عوامل را از قبیل توپوگرافی منطقه ، آب و حتی اقلیم را تحت الشعاع قرار می دهد ولی نباید به جبر گرایی مذهبی متوسل شد چون کار اشتباهی است که دیگر عوامل به غیر از مذهب و دین را نادیده گرفت . مذهب تاثیر خود را بر بنا ها بیشتر از سایر عوامل نشان می دهد چنانچه می بینیم در دو منطقه که از نظر شکل زمین و آب و هوا اقلیم و ... در شرایط بکسانی هستند دو گونه متفاوت خانه ها را مشاهده می کنیم پس شکل بنا ها ریشه در ارزش و اعتقادات مردم دارد.
تاثیر اسلام در ایران و سایر کشور ها به گونه ای بوده است که مثلا دیوار بلند دور حیاط برای جلوگیری از دیده شدن درون خانه ، درو گرایی ، جدا کردن بخشهای خصوصی و عمومی ، ارتفاع کم و خاکی بودن که در ریشه در ساده زیستن و حجاب و در کل اسلامش دارد . در عوض در بنا های مسیحی می بینیم که ساختمان را به اوج رسانده اند و از اشکال تیز و بالا رونده استفاده زیاد شده است .
شکل مثلث که نشانه ماورا و عروج به خدا را دارد در بنا های مسیحی به وفور استفاده شده است . در بنا های اسلامی گنبد که بسیار استفاده شده است نشان دهنده وحدت است که نقوش روی آن به وسیله هندسه نرم گیاهان به سوی نقطه اوج یعنی نوک گنبد و در نتیجه به سوی معبود حرکت می کند و از وحدت به کثرت و از کثرت به وحدت را تجلی می کند . در بودا که ریشه همه اعتقادات آنها از بودای واحد گرفته شده است به پیکره سازی و نگاره گری بیشتر از معماری اهمیت قائلند .ساختمانهای بودا دارای چندین طبقه بوده و بیشتر به طبیعت کشیده شده است و با گوشه های تیز و سقفهای بخصوص خود معرفی کننده اعتقادات بوداست . بودا به چند بخش تبدیل شده است که در هند معروف استوپا ، در چین معروف به پاگودا ، در ژاپن معروف به شینتو که هر کدام خصوصیات خاص خود را داراست .
در پایان می خواهم بگویم معماری آنقدر گسترده و وسیع است که هزاران نفر می تواند معماری کنند و هر کدام دارای سبک خاص و متمایزی باشند و معماری هر کدام از آنها جدا و متمایز باشد که همه عوامل نشات گرفته از ارزشها ، اعتقادات و نوع نگرشی است که انسان نسبت به طبیعت جهان پیرامون خود را دارد .

عناصرمعماری که اسلام بر آنها تأثیر گذاشته است :
مسجدها
مقبره
مدرسه
حسینیه تکایا مصلی
قلعه
پل
آب انبار
حمام
کاروانسرا

عناصرمعماری که مسیح بر آنها تأثیر گذاشته است :
کلیساها
کاخها و خانه ها


عناصرمعماری که دین بودا بر آنها تأثیرگذاشته است :
کاخهای سلطنتی
خانه های کوهستانی
معابد